اصول نگهداری از دستگاه کروماتوگرافی HPLC

ممکن است برای شما هم پیش آمده باشد که در حین انجام یک آنالیز مهم با خرابی ناگهانی دستگاه کروماتوگرافی HPLC مواجه شوید؛ تجربه‌ای آزاردهنده که می‌تواند موجب اتلاف وقت، افزایش هزینه‌ها و تأخیر در نتایج شود. دستگاه کروماتوگرافی HPLC یکی از ابزارهای کلیدی در بسیاری از آزمایشگاه‌هاست، اما مانند هر دستگاه پیشرفته دیگری، نیاز به نگهداری منظم و صحیح دارد. حتی کوچک‌ترین مشکلات، مانند گرفتگی ستون یا فرسودگی یک قطعه، می‌تواند دقت نتایج را تحت تأثیر قرار دهد.

در این مقاله، قصد داریم نکاتی کاربردی برای نگهداری صحیح دستگاه HPLC را با شما در میان بگذاریم تا از بروز خرابی‌های ناگهانی جلوگیری کرده، عمر دستگاه را افزایش دهید و از کیفیت بالای نتایج تحلیلی اطمینان حاصل کنید. اگر می‌خواهید دستگاه شما در طول سال‌ها عملکردی پایدار و قابل اعتماد داشته باشد، با ما همراه باشید.

آشنایی با اجزای دستگاه کروماتوگرافی HPLC

قبل از پرداختن به نکات مرتبط با نگهداری، شناخت اجزای اصلی دستگاه HPLC بسیار ضروری است:

• پمپ: قلب دستگاه کروماتوگرافی HPLC که مسئول جریان یکنواخت فاز متحرک است
• سیستم تزریق: نمونه‌ها را به جریان فاز متحرک وارد می‌کند
• محفظه ستون: ستون تحلیلی را نگه می‌دارد و دمای آن را ثابت نگه می‌دارد
• دتکتور (آشکارساز): ترکیبات جداشده را اندازه‌گیری می‌کند
• سیستم داده‌برداری: نتایج آنالیز را پردازش و ثبت می‌کند

هر یک از این اجزا نیاز به نگهداری ویژه دارند تا عملکرد سیستم در سطح مطلوب باقی بماند.

اجرای روتین‌های نگهداری روزانه

هر روز را با این اقدامات کلیدی شروع کنید:

• شست‌وشوی سیستم: در ابتدای روز سیستم را با حلال مناسب شست‌وشو دهید و همین کار را در پایان روز تکرار کنید
• بررسی فاز متحرک: از کافی بودن حجم، فیلتر شدن و گاززدایی مناسب مطمئن شوید
• بررسی نشت: اتصالات و فیتینگ‌ها را برای نشت بررسی کنید
• نظارت بر فشار: فشار پایه را اندازه‌گیری و ثبت کنید
• ثبت پارامترها: دما، نویز پایه و سایر پارامترهای کلیدی را ثبت کنید

ثبت روزانه این موارد در یک دفترچه نگهداری، سابقه‌ای قابل اعتماد فراهم می‌کند.

پروتکل‌های پاک‌سازی منظم دستگاه کروماتوگرافی HPLC

تمیزکاری منظم دستگاه کروماتوگرافی HPLC برای حفظ عملکرد مطلوب و جلوگیری از آلودگی در نتایج ضروری است.

پاک‌سازی اتوسمپلر (Autosampler):

اتوسمپلر می‌تواند به‌راحتی باقیمانده نمونه‌ها را در خود جمع کند. برای پاک‌سازی آن:

• از محلول شست‌وشو سازگار با نمونه‌ها برای شست‌وشوی سوزن تزریق و لوله‌ها به‌صورت روزانه استفاده کنید.
• تجمع مواد اطراف محل تزریق را بررسی کرده و در صورت نیاز با حلال تمیز کنید.

دی‌گاز کردن فاز متحرک:

حباب‌ها می‌توانند باعث نوسانات جریان و ایجاد نویز در دتکتور شوند. روش‌ها:

• استفاده از سیستم دی‌گاز (مثل دی‌گازر تحت خلا درون‌خطی).
• روش‌های دستی مانند سونیکیشن برای سیستم‌های کوچک.

شست‌وشوی دستگاه HPLC:

پس از پایان هر اجرای آزمایش، سیستم را با حلال مناسب شست‌وشو دهید:

• ابتدا از حلال آلی برای حل کردن باقی‌مانده‌های هیدروفوب استفاده کنید.
• سپس با آب یا محلول پاک‌کننده برای حذف آلاینده‌های قطبی ادامه دهید.

عدم شست‌وشوی منظم سیستم، قطعاً باعث انسداد و مشکلات در زمان بازداری خواهد شد.

کالیبراسیون برای نتایج تکرارپذیر

کالیبراسیون منظم اساس تجزیه و تحلیل قابل اعتماد در دستگاه کروماتوگرافی HPLC است. بدون آن، ممکن است سیستم دچار انحراف شده و زمان‌های بازداری و کمیت‌یابی قله‌ها نادرست شوند. برای انجام کالیبراسیون صحیح دستگاه HPLC:

• زمان‌بندی مشخصی برای کالیبراسیون داشته باشید
• از استانداردهای مرجع معتبر استفاده کنید
• تمامی مراحل کالیبراسیون را مستند کنید
• آزمون‌های System Suitability را انجام دهید
• با الزامات قانونی صنعت خود مطابقت داشته باشید

کالیبراسیون دتکتور:

• دقت طول موج دتکتور UV-Vis را با استانداردهای معتبر بررسی و تنظیم کنید.
• حساسیت را با محلول‌هایی با غلظت مشخص ارزیابی کنید.

کالیبراسیون پمپ:

• نرخ جریان واقعی را با دبی‌سنج یا کرنومتر اندازه‌گیری و با مقدار تنظیم‌شده مقایسه کنید.

آزمایش‌های مناسب بودن سیستم (SST):

• یک نمونه استاندارد اجرا کنید و پارامترهایی مانند تفکیک، فاکتور کشیدگی، و تعداد صفحات را بررسی کنید.

کالیبراسیون ممکن است وقت‌گیر به‌نظر برسد، اما در درازمدت صرفه‌جویی بسیاری در وقت و هزینه ایجاد می‌کند.

تهیه چک لیست تعویض اجزای مصرفی فرسوده:

مصرفی‌هایی مثل واشرها، فیلترها و ستون‌ها عمر محدودی دارند. دانستن زمان تعویض آن‌ها برای حفظ عملکرد دستگاه کروماتوگرافیHPLC  ضروری است.

مصرفی‌های کلیدی که باید بررسی شوند:

1. واشرهای پمپ: در صورت نشت یا نوسان جریان تعویض شوند.
2. شیرهای یک‌طرفه: خرابی آن‌ها باعث نوسان فشار می‌شود.
3. فیلترهای خطی: برای محافظت از ستون باید به‌طور منظم تعویض شوند.

سلامت ستون:

در صورتی که با این نشانه‌ها روبه‌رو شدید، ستون را تعویض کنید:

• افزایش فشار برگشتی.
• کاهش تفکیک یا اعوجاج قله‌ها.
• کاهش زمان بازداری.

نگهداری دی‌گازر(Degasser):

در سیستم‌هایی با دی‌گازر داخلی، به‌صورت دوره‌ای غشای آن را تمیز یا تعویض کنید.

داشتن یک دفترچه برای ثبت زمان تعویض اجزای مصرفی‌ کمک زیادی به پیشگیری از خرابی ناگهانی می‌کند.

نظارت بر فشار و نرخ جریان سیستم

فشار و دبی شاخص‌هایی کلیدی از سلامت سیستم هستند. تغییرات ناگهانی در این پارامترها معمولاً نشانه بروز مشکل است.

درک محدوده فشار نرمال:

• هر دستگاه HPLC بر اساس ستون، فاز متحرک و دبی جریان، فشار پایه مشخصی دارد.
• فشار بالا: احتمالاً انسداد در ستون یا لوله‌ها.
• فشار پایین: احتمال نشت یا دبی ناکافی از پمپ.

بررسی نوسانات فشار:

• ستون را از نظر گرفتگی یا آسیب بررسی کنید.
• فاز متحرک را از نظر ذرات یا آلودگی بررسی کنید.
• واشرهای پمپ و اتصالات لوله را از نظر نشتی بررسی کنید.

ثبات نرخ جریان:

دبی ناپایدار باعث تغییر زمان بازداری و اختلال در قله‌ها می‌شود. اندازه‌گیری منظم دبی با تنظیمات سیستم مقایسه شود.

نظارت روزانه بر فشار و دبی ساده‌ترین راه برای پیشگیری از بروز مشکلات است.

بهترین روش‌ها برای نگهداری بلندمدت دستگاه کروماتوگرافی HPLC